Lesideeën

De website straatpoezie.nl kun je op verschillende manieren gebruiken in het onderwijs. Hieronder vind je enkele ideeën. (De lijst loopt van makkelijke opdrachten naar wat complexere opdrachten.)

Ken je nog een manier om deze website te gebruiken in het onderwijs? Laat het ons weten via de contactpagina. Bedankt!

Tips voor primair onderwijs

• Niet alle gedichten die te vinden zijn in de database van Straatpoezie.nl zijn geschikt voor in het primair onderwijs. Het kan helpen om via de zoekfunctie op de homepagina te zoeken op kinder- en jeugddichters en dichters die vaak toegankelijke poëzie schrijven. Enkele tips: Joke van Leeuwen, Erik van Os, Kees Stip, Annie M.G. Schmidt, Toon Tellegen, Toon Hermans, Judith Nieken, Merel Morre, K. Schippers, Jaap Robben, Bart Moeyaert, Willem Hussem, Tjitske Jansen.
• Vaak worden woord en beeld gecombineerd in straatpoëzie. Ben je op zoek naar meer voorbeelden die geschikt zijn voor in de klas? Stichting Plint geeft geweldige posters en bloemlezingen uit waarin altijd woord en beeld wordt gecombineerd. Ze hebben een speciale reeks voor het primair onderwijs.
• Je kunt leerlingen zelf ook woord en beeld laten combineren. Kies bijvoorbeeld een straatgedicht uit (zie de namen hierboven) en daag de leerlingen uit zelf een tekening of schilderij bij het gedicht te maken, of in kranten en tijdschriften op zoek te gaan naar beelden die passen bij het gedicht.

Tips voor voortgezet en hoger onderwijs (de lijst loopt van makkelijke opdrachten naar wat complexere opdrachten)

• In Nederland en Vlaanderen kunnen leerlingen of studenten in hun omgeving op zoek gaan naar ‘poëzie in het wild’. Op de kaart kunnen ze inzoomen op hun eigen regio. Kenden ze de muurgedichten in hun buurt al? Ontbreken er gedichten in hun omgeving op de kaart? (Zo ja, dan kunnen ze die zelf toevoegen.) Wat is hun mening over de gedichten op straat? Wat valt hen op? Welke dichters komen het vaakst voor in de database (ze kunnen de database zelf doorzoeken)?
• Je kunt leerlingen of studenten uitdagen om zelf te bedenken welke gedichten (of citaten) op welke manier op welke locaties aangebracht kunnen worden in hun omgeving. In de vorm van presentaties kunnen de leerlingen of studenten hun ideeën presenteren. Het kan helpen om een lijst met locaties en een lijst met gedichten uit te delen. Natuurlijk kan iedereen ook zelf op zoek gaan naar geschikte gedichten.
• Je kunt leerlingen en studenten natuurlijk ook uitdagen zelf een straatgedicht te schrijven.
  • Tip: hier is een video te vinden waarin dr. Kila van der Starre, oprichter van Straatpoezie.nl, uitlegt hoe je zelf een straatgedicht kunt schrijven (12 min).

• Hier vind je een lijst met leestips over het fenomeen ‘poëzie in de openbare ruimte’. Hoe kunnen we het fenomeen in een historisch kader plaatsen? Welke positie neemt het in in de neerlandistiek? En in de Nederlandse en Vlaamse samenleving? Wat zijn terugkerende kenmerken van gedichten in onze openbare ruimte?
• Met welke redenen worden gedichten aangebracht in de openbare ruimte? Vaak gaat er een verheffingsmoraal schuil achter straatpoezieprojecten. Een soort Bildungsideaal komt naar voren, samen met het idee dat het lezen van literatuur in het algemeen en poëzie in het bijzonder ons betere mensen maakt. In het verlengde daarvan bestaat de aanname dat het aanbrengen van gedichten op straat die buurt een betere buurt maakt. Wat vinden de leerlingen of studenten van dit idee? Hoe ervaren ze zelf het tegenkomen van straatpoëzie?
• Bij poëzie in de openbare ruimte heerst er een spanning tussen het democratische en het ondemocratische. Straatgedichten zijn gratis toegankelijk voor iedereen en laten mensen in aanraking komen met poëzie die normaliter geen tot weinig poëzie lezen. Aan de andere kant wordt straatpoëzie ons opgedrongen en roepen sommige muurgedichten veel weerstand op. Wat vinden de leerlingen of studenten van deze spanning? In hoeverre waarderen zij het tegenkomen het straatpoëzie? In dit onderzoeksrapport staan cijfers over hoe vaak volwassenen in Nederland zomaar poëzie tegenkomen en in hoeverre ze die ervaringen waarderen.
• Het veranderen van de materiële drager en de sociale context van een gedicht kan leiden tot betekenisverschuiving. Hoe draagt de tekstdrager bij aan de betekenis van een gedicht? Wat vinden de scholieren of studenten van hoofdstuk 1 uit dit boek: George Bornstein, Material Modernism: The Politics of the Page (Cambridge University Press, 2001)? Bornstein maakt een onderscheid tussen de ‘linguïstische code’ en de ‘bibliografische code’ van een tekst, die volgens hem allebei betekenis toekennen aan poëzie. Hoe kunnen leerlingen of studenten dit onderscheid toepassen om tot een analyse te komen van een gedicht in de openbare ruimte?
  • Tip: hier geeft dr. Kila van der Starre, oprichter van Straatpoezie.nl, een lezing over straatpoëzie en de twee codes van poëzie volgens George Bornstein (24 min).

• Dr. Kila van der Starre, oprichter van Straatpoezie.nl, schreef een heel hoofdstuk over straatpoëzie in haar proefschrift Poëzie buiten het boek. De circulatie en het gebruik van poëzie (2021). Dat proefschrift is online beschikbaar als open access e-boek (klik hier). Je kunt leerlingen en studenten (delen van) het hoofdstuk over straatpoëzie laten lezen. Begeleidende leesvragen zijn bijvoorbeeld:
  • Hoe oud is straatpoëzie?
  • Welke definitie van straatpoëzie hanteert dr. Kila van der Starre?
  • Met welke doelen wordt straatpoëzie aangebracht in de openbare ruimte?
  • Wat is er democratisch en ondemocratisch aan straatpoëzie?
  • Wat heeft het Mattheuseffect te maken met straatpoëzie?
  • Wat is de linguïstische code en de materiële code van (straat)poëzie?
  • Wat houdt een ‘material reading’ van een straatgedicht in?

• Taalpost (de nieuwsbrief van Onze Taal) bevatte in december 2018 enkele opdrachten voor in de klas over Straatpoezie.nl. Die lesbrief vind je hier.

Wil je graag onderzoek doen op basis van alle verzamelde data op deze website? Klik hier om de gehele database van Straatpoezie.nl als Excelbestand te downloaden.