Dichter(s): Voltaire

Locatie: Voltairestraat 40, Rotterdam, Nederland

Taal: Nederlands

Datum geplaatst: 24 september 2021

Initiatiefnemer: Huurdersplatform Lombardijen, Woningcorporatie Havensteder

Vormgever: Ricardo van Zwol

Opmerkingen of wetenswaardigheden: Deze zin is onderdeel van de citatenroute in Rotterdam Lombardijen. Uitspraken van de schrijvers en filosofen, naamgevers van de straten in de buurt, prijken op borden of zijn onderdeel -zoals hier- van huizenhoge muurschilderingen. Deze regel is niet oorspronkelijk van Voltaire, maar hij gebruikte hem wel in twee van zijn werken. Vermoedelijk als eerste in zijn epische gedicht ‘De maagd van Orleans’. Het is een scabreuze tekst waarin de draak gestoken wordt met Jeanne d’Arc. Voltaire begon er aan in 1730 en schreef het voor een klein groepje vrienden. Delen ervan begonnen echter te circuleren en werden soms nog wat aangedikt. Daarom publiceerde hij in 1755 een gekuiste versie van 15 zangen. Daarin komt ‘de oor als weg naar het hart’ niet meer voor. Ook in de een langere versie van 1762 (21 canto’s) ontbreekt ze. In een latere, postume, uitgave van 1780 (18 delen) is de regel echter terug. Daar vinden we de context: de duivel houdt een gloedvol betoog en “Jeanne luistert; wat eloquentie wel niet vermag / het oor is altijd de weg naar het hart”. De tweede keer dat de zinsnede voorbij komt is in een brief van 15 oktober 1938 gericht aan de kroonprins van Pruissen, de latere Frederik de Grote. Voltaire beschrijft daarin, op rijm, zijn bezigheden in Château de Cirey. Een beetje natuurkundige experimenten, een beetje poëzie. Over dat laatste schrijft hij: “ik ken de betoverende charme / de oor is de weg naar het hart” Maar de regel is dus niet oorspronkelijk van Voltaire. In een boek uit 1708 met spreuken, en vertellingen uit Gascogne komt ze al voor: “Hoe komt het dat het oor de weg naar het hart is? Dat komt omdat het zich graag voedt met wind. Het is een kameleon die leeft van de lucht die het ademt.”

Meer info: - La Pucelle d’Orléans (1780): https://archive.org/details/bim_eighteenth-century_la-pucelle-dorlans-po_voltaire_1780; - Epître au prince royal de Prusse (1738): https://fr.m.wikisource.org/wiki/Épîtres_(Voltaire)/Épître_54; - Gasconiana, ou Recueil des bons mots, des pensées les plus plaisantes, et des rencontres les plus vives des Gascons (1708): https://books.google.nl/books/about/Gasconiana_ou_recueil_des_bons_mots_des.html?id=RTeqLvqaHfIC