Vrijheid is altijd vrijheid voor de andersdenkenden

‘Nu ben ik zelf als koning Salomon: ik versta ook de taal van de vogels en de dieren. Natuurlijk niet, alsof ze menselijke woorden gebruikten, maar ik begrijp de meest uiteenlopende nuances en gevoelens, die ze in hun geluid leggen. Slechts voor het ruwe oor van een onverschillig mens is vogelzang altijd een en hetzelfde. Als men van dieren houdt en begrip voor ze heeft, vindt men een grote veelzijdigheid van uitdrukking, een complete taal.’

‘Zo vandaag opeens dat roodborstje, dat mij slechts in het begin van mei een paar maal had bezocht. Ik weet niet of je van dit vogeltje en zijn gezang wat meer weet, ik heb het – zoals zo vele andere – pas hier goed leren kennen en houd er onvergelijkelijk veel meer van dan van de veelgeroemde nachtegaal. De schallende voordracht van de nachtegaal is me veel te primadonna-achtig, is te veel ingesteld op het publiek, daverende triomfen, verrukte lofuitingen.’

Dichter(s): Rosa Luxemburg

Locatie: Coördinaten: (52.335177, 4.820809)

Taal: Nederlands

Datum geplaatst: mei 2025

Relatie met locatie: Dichter bij de Oeverlanden

Initiatiefnemer: Josie Dubbeldam en Nico Jansen (Vereniging “De Oeverlanden blijven!”)

Boek: Brieven vanuit de gevangenis 1917-1918 (1918)

Opmerkingen of wetenswaardigheden: De Duitse marxiste Rosa Luxemburg (1871-1919) correspondeerde veel met Henriette Roland Holst, wier gedicht ruim 300 meter verderop te vinden is; beide dichtbij de oever van de Nieuwe Meer in Amsterdam. De brief van 23 mei 1917 waar dit fragment uit afkomstig is, schreef Luxemburg echter aan Sophie Liebknecht, de vrouw van Karl, die samen met Luxemburg de Spartacusbond oprichtte. Die groep, een afsplitsing van de Duitse sociaal-democraten, was fel gekant tegen deelname aan de Eerste Wereldoorlog. Beide oprichters werden gevangen gezet vanwege hun politieke standpunten en later vermoord. Het citaat dat als titel boven het fragment is geplaatst komt niet uit de Brieven maar uit haar pamflet ‘De Russische revolutie’. Luxemburg schreef het in 1918 maar het verscheen postuum in 1922. De regel, die een van haar bekendste is geworden, schreef ze in de marge van het manuscript. De volledige tekst luidt: “Vrijheid alleen voor de aanhangers van de regering, alleen voor leden van een partij - al zijn zij nog zo talrijk - is geen vrijheid. Vrijheid is altijd vrijheid van andersdenkenden. Niet vanwege het fanatisme van de ‘rechtvaardigheid’, maar omdat al het levengevende, heilzame en reinigende van de politieke vrijheid er wezenlijk mee verbonden is en de werking ervan verloren gaat als ‘vrijheid’ een privilege wordt.”

Meer info: - volledige brief (Engels-talig): https://www.marxists.org/archive/luxemburg/1917/05/23.htm

Terug naar overzicht
Vind je dat er informatie over dit gedicht ontbreekt? Stuur een mail naar info@straatpoezie.nl met de titel en locatie van het gedicht en de aanvullende informatie.